Hiperaktivite, genellikle çocuklarda görülen bir davranış bozukluğudur. Hiperaktif çocuklar aşırı hareketlidirler ve sık sık yerlerinde duramazlar. Bu durum, diğer insanlarla ilişki kurmak, dikkatlerini toplamak ve görevleri tamamlamak gibi işlevleri olumsuz yönde etkileyebilir. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olarak da bilinen bir tanı kriteridir. Bu durumda, hiperaktiviteye ek olarak, dikkat eksikliği, odaklanma güçlüğü, dürtüsellik ve impulsivite gibi semptomlar da görülür. DEHB, özellikle çocuklarda, ancak yetişkinlerde de görülebilir. Bu hastalık çeşitli faktörlerin bir araya gelmesi sonucu ortaya çıkabilir. Bu faktörler arasında genetik yatkınlık, beyin kimyasındaki dengesizlikler, beyin hasarı veya yaralanmaları, beslenme ve çevresel faktörler sayılabilir. Tedavi edilebilir, ancak tedavide erken teşhis ve uygun müdahale önemlidir.
Hiperaktivite Olan Çocuk Nasıl Anlaşılır?
Hiperaktivitesi olan çocuklar genellikle çok hareketli ve huzursuz görünürler. Aşağıdaki belirtiler hiperaktivite olan bir çocuğun varlığını gösterebilir:- Yerinde duramama: Hiperaktif çocuklar genellikle otururken veya ayakta dururken sürekli hareket ederler. Koltukta sürekli oynarlar, zıplarlar veya sallanırlar.
- Dikkat eksikliği: Hiperaktif çocuklar sıklıkla dikkatlerini toplamakta güçlük çekerler. Sınıfta öğretmenlerine veya ebeveynlerine karşı dikkatlerini sürdürmekte zorlanırlar.
- Sık sık konuşma: Hiperaktif çocuklar genellikle aşırı konuşurlar ve sıklıkla diğerlerinin sözünü keserler. Konuşmaları genellikle düzensiz ve dağınıktır.
- Hızlı davranma: Hiperaktif çocuklar genellikle düşünmeden hareket ederler. Aceleci ve impulsif olabilirler.
- İşleri tamamlamama: Hiperaktif çocuklar genellikle işlerini tamamlamakta zorlanırlar. Yarım bıraktıkları projeler veya ev ödevleri sıklıkla görülür.
Ancak, bu belirtiler yalnızca hiperaktivite olan çocuklar için geçerli değildir ve herhangi bir çocukta da görülebilir. Bu nedenle tanı, çocuk uzmanları tarafından yapılan kapsamlı bir değerlendirme sonrasında konulmalıdır.
Hiperaktivitenin Tedavisi Nasıl Napılır?
Hiperaktivite tedavisi, çocuğun yaşına, semptomlarına ve diğer faktörlere göre kişiselleştirilir. Genellikle, tedavi bir kombinasyon halinde psikososyal terapi ve ilaç tedavisi şeklinde uygulanır.- Psikososyal terapi: Psikososyal terapi, hiperaktiviteye sahip çocuklar için davranışsal terapi, bilişsel terapi veya aile terapisi gibi çeşitli terapi tekniklerini içerir. Bu terapiler, çocuğun davranışlarını değiştirmeye, duygusal problemleri çözmeye ve sosyal becerilerini geliştirmeye yardımcı olabilir.
- İlaç tedavisi: ilaç tedavisi genellikle stimulan ilaçlar (örneğin metilfenidat) veya nonstimulant ilaçlar (örneğin atomoksetin) şeklinde uygulanır. Bu ilaçlar, çocuğun dikkat eksikliği ve dürtü kontrolü semptomlarını azaltabilir.
- Rutin ve yapılandırılmış bir çevre oluşturmak: Dikkat eksikliği olan çocuklar için rutin ve yapılandırılmış bir çevre, günlük hayatlarında tutarlılık sağlayabilir ve stres seviyelerini azaltabilir.
- Egzersiz: Düzenli egzersiz, dikkat eksikliği semptomlarını azaltmada yardımcı olabilir ve çocuğun enerjisini yönlendirmesine yardımcı olabilir.
- Sağlıklı beslenme: Sağlıklı bir diyet, hiperaktivite olan çocukların semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilir. Çocukların fast food, şekerli içecekler ve rafine edilmiş şekerlerden kaçınmaları önerilir.